De oude kerkklok is niet te missen als je over de begraafplaats wandelt. Het vierhonderd kilo wegende gevaarte hangt op zes meter hoogte. Ik zag die kerkklok de eerste keer op een heel andere plek. Zes jaar was ik. We waren verhuisd van de ene kant van het dorp helemaal naar de andere kant. Naar een woonwijk waar alles nieuw of nog in de maak was.
Mijn vader moest op komen draven bij het hoofd van de school waar ik net drie maanden mijn stinkende best had gedaan om aap, noot, mies en de rest van het leesplankje foutloos te schrijven. Het was een jongensschool weggestopt achter akelig hoge muren. In de klassen met minuscule ramen stonden inktpotjes in de uitsparingen van vaalbruine bureautjes. De kroontjespennen produceerden meer inktvlekken dan goedgeschreven woordjes.
‘Er komt niets van je zoon terecht als je hem van deze school afhaalt’, had het hoofd nijdig tegen mijn vader gezegd. ‘Helemaal, maar dan ook helemaal niets.’ Het was nogal een bozige heer dat hoofd.
Mijn vader was niet onder de indruk en had zijn schouders opgehaald. ‘Hij gaat naar een andere lagere school. Dicht bij ons nieuwe huis. Een school waar ze balpennen hebben en waar jongens en meisjes samen in een klas zitten. Mijn zoon zal het zonder u wel redden.’
Het hoofd wees mijn vader verbolgen de deur.
Het hoofd van de school kreeg achteraf gezien wel gelijk, maar ik had op mijn nieuwe school een geweldige tijd. Zes heerlijke jaren minus dat eerste kwartaal liep ik er rond. In de derde klas mochten we eindelijk van de noodlokalen naar de nieuwbouw. De Sint Jozefkerk was twee jaar eerder al ingezegend door de bisschop. Los van de kerk stond een toren die op een wasknijper leek en die door iedereen ook zo genoemd werd. De kerkklok hing helemaal boven in de wasknijper.
Dertig jaar geleden werd de Sint Jozefkerk afgebroken. Ook de wasknijper en de kerkklok ruimden het veld. Mijn lagere school trof dat droevige lot jaren later. Een wezenlijk deel van mijn gelukkige jeugd leek voorgoed verdwenen.
Dan zie ik deze zomer de klok weer terug. Op de schitterende Oude Begraafplaats waar we een paar honderd meter vandaan wonen. Op die monumentale plek waar ik bijna elke dag even naar toe wandel om tot rust te komen.
Op de Oude Begraafplaats heeft de kerkklok van mijn jeugd een nieuwe bestemming gekregen. Imposant hangt hij in het fraaie ijzeren kunstwerk dat direct doet denken aan de wasknijper van vroeger.
De mystieke sfeer op de begraafplaats ontroert me ook vandaag weer. Ik sluit mijn ogen en luister. Buiten mijn hoofd blijft het stil, maar erbinnen begint de oude kerkklok zachtjes voor me te luiden.
Wat fijn om al zo snel weer een verhaal van jouw hand te kunnen lezen. Begraafplaatsen, ik wandel er graag overheen. Mijn dochter ging toen zij 14 jaar oud was vaak naar de begraafplaats. Gewoon om daar even te zitten en te proberen de chaos in haar hoofd te orderen. Het viel niet mee in de tijd nadat zij een klasgenootje had verloren na een auto ongeluk tijdens schoolkamp. Begraafplaatsen doen iets met een mens, dat blijkt maar weer.
Bij zo’n trauma zoals bij je dochter kan een begraafplaats troost en rust bieden. Ik merk ook altijd wat het voor je gemoedsrust kan doen.
Naarmate de leeftijd stijgt zijn er meer en meer verhalen te vertellen. Voor mijn kleinkinderen zijn ‘opa’ en ‘vroeger’ onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zij hebben hun eigen verhalen en vroeger is nog ver weg. Onze verhalen zijn gelardeerd met nostalgie en levenswijsheid en dat is ook mooi. Daar vind ik dit verhaal een treffend voorbeeld van. Het mag dan in je hoofd een beetje chaotisch zijn, je schrijfkunst lijdt er niet onder.
Er zijn de verhalen van nu en de verhalen van vroeger. Samen maken ze de levens die we leiden.
Mooi, hoe we in de stilte terecht komen op begraafplaatsen. Ik herken dat. Een plek waar niemand iets van je verwacht, je kan er gewoon zijn wie je bent. En ondanks het feit dat er zoveel mensen daar samen komen, blijft de serene rust de overhand houden. En de vogeltjes zingen daar hun hoogste lied. Misschien vandaar de uitspraak: ‘Rust Zacht’.
Buiten de algemene begraafplaats in het buitengebied is er dan midden in het centrum die Oude Begraafplaats. Met monumenten en prachtige bomen. Het is onvoorstelbaar hoe intens stil en sereen het er toch is.